گروه ورزشی مشرق - مسئله حق پخش تلویزیون و مبلغ اختلافی آن به یک مناقشه یک سر بُرد میان صداوسیما و فدراسیون فوتبال تبدیل شده و همواره فدراسیون نشینان اجباراً از حق قانونی خود کوتاه آمده اند.

این بحث امسال رنگ جدی تری به خود گرفت و کار تا جایی پیش رفت که پس از رد شدن رقم درخواستی فدراسیون توسط صداوسیما، هفته گذشته مدیران عامل 16 باشگاه لیگ برتری در بیانیه‌ای اعلام کردند در صورتی که تا روز یکشنبه 2 شهریور قرارداد حق پخش تلویزیونی امضا نشود از ورود دوربین‌ها به ورزشگاه‌ها جلوگیری خواهند کرد. اما یک روز پیش از پایان این مهلت سازمان لیگ فوتبال ایران حسب نامه دبیر محترم شورای امنیت کشور، طی نامه ای به کلیه باشگاه ها اعلام کرد، ورود دوربین ها به داخل ورزشگاه ها بلامانع است!

البته وزیر ورزش هم در لفافه از حق فدراسیون فوتبال سخن گفت تا صدا و سیما حمایت شخص اول ورزش کشور را نیز پشت فدراسیون ببیند. این شاید اولین گام در مرحله نوین ستیز با صدا و سیمایی باشد که حق پخش تلویزیونی را به رسمیت نمی شناسد اما درآمدهای سرشار از آن را از کنار آگهی‌ها چه با مجوز فدراسیون و چه بدون مجوزرسمی می داند! و حتی با ایجاد سرشماره با فدراسیون برای جلب مخاطب هواداران فوتبال رقابت می کند!

* فوتبال به دنبال حق قانونی خود
به گزارش مشرق، چیزی که فدراسیون فوتبال مدعی آن است، حقی قانونی و بجاست و باشگاه‌ها باید بتوانند از حق پخش تلویزیونی به عنوان یکی از مهمترین منابع درآمد خود استفاده کنند، چیزی که در اساسنامه فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) هم بر آن تاکید شده است.

موضوع جاری نبودن قانون «کپی رایت» در کشور نیز موضوعی دیگر است که مورد بحث ما در این مجال نیست. آیا باشگاه‌های ما در بخش‌های دیگر به تمام حقوق خود می‌رسند؟ آیا پیراهن‌های‌شان به صورت کپی توسط تولیدی‌های مختلف فروخته نمی‌شود؟ آیا اصلا قوانین حرفه‌ای اقتصادِ فوتبال در کشور ما محلی از اعراب دارد؟

نکته مهم دیگری نیز که وجود دارد و شاید باعث انحصاری شدن پخش توسط صداوسیما شود این است که در کشور ما تلویزیون‌های خصوصی فعالیت نمی‌کنند و تلویزیون ملی تنها رسانه عمومی فراگیر است و اگر قرار باشد صدا و سیما بازی‌های لیگ را پخش نکند، تکلیف مردم چیست؟ آنها که در شهرها و روستاهای مختلف دسترسی به ورزشگاه‌ها ندارند چگونه باید مسابقات را دنبال کنند؟

البته رییس فدراسیون فوتبال در یکی از اظهارنظرهای خود در اواسط فصل گذشته راهکاری جدید را در قالب بسته پیشنهادی مطرح کرد: «اجازه دهند یک شبکه تلویزیونی خصوصی برای فوتبال داشته باشیم. ما در آنجا خودمان درآمدزایی می‌کنیم، همه بازی‌های فوتبال را آنجا پخش می‌کنیم، همه برنامه‌ها را آنجا می‌سازیم،  90، 100 و... تبلیغات می‌گیریم و هیچ نیازی هم به پول صداوسیما نداریم و تازه یک پولی هم به آنها می‌دهیم. حکایت ما و صداوسیما شده حکایت آن شخصی که از کاسه گوشت تکه تکه جلوی گربه‌اش می‌انداخت و هر دفعه گوشت می‌انداخت گربه «میو» می‌کرد. آخر خسته شد گفت بیا همه کاسه برای تو یکجا بخور و حالا من می‌گویم «میو!» ما هم می‌گوییم شبکه اختصاصی به ما بدهند، هیچ پولی نمی‌خواهیم، یک پولی هم می‌دهیم.»

* مبلغ حق پخش در لیگ های معتبر اروپایی
به گزارش مشرق، در کشورهایی که در فوتبال جهان پیشرو هستند، حق پخش تلویزیونی مسابقات از اصلی‌ترین منابع فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها محسوب می شود. در واقع "محصول ورزشی" که مسابقه در یک لیگ یا تورنمنت است، پایه و اساس " نمایش تلویزیونی" است.

فوتبال در این کشورها محرک کلیدی بینندگان تلویزیونی است و تلویزیون نیز در سوی مقابل، عامل کلیدی درآمد در فوتبال است. به عنوان نمونه در فصل 2005-2004 لیگ قهرمانان اروپا، هر هفته حدود 320 میلیون بیننده این رقابتها را تماشا کردند و در فصل 2004-2003 ، 79 درصد کل درآمد 883 میلیون فرانک سوئیس حاصل از این تورنمنت، از محل فروش حقوق پخش به دست آمد.

* افزایش 25 درصدی حق پخش تلویزیونی در لیگ های معتبر اروپایی
بر اساس گزارش یک سایت معتبر، افزایش حق پخش مسابقات فوتبال در لیگ های آلمان و انگلستان امسال افزایش پیدا کرده و باعث شده که در مجموع حق پخش 5 لیگ معتبر اروپایی در یک فصل 25 درصد افزایش پیدا کند و به رقم 5 میلیارد یورو برسد.

در کشورهای انگلستان، فرانسه، آلمان، ایتالیا و اسپانیا در یک دوره سه ساله هر سال یک میلیارد یورو به حق پخش اضافه می‌شود. لیگ‌های فوتبال پرطرفدارترین برنامه ها در بازار رسانه هستند و گروه رسانه ای BT Groupe در حدود 900 میلیون پوند برای حق پخش اختصاصی 3 ساله لیگ قهرمانان و لیگ اروپا (2015 تا 2018) در انگلستان پرداخت کرده است. ارزش این قرارداد 2 برابر بیشتر از رقم قرارداد بریتیش اسکای (British Sky) است. لیگ برتر انگلیس هر ساله 2 میلیارد و 200 میلیون یورو در بحث حق فروش داخلی و بین المللی در آمد دارد و این مقدار تقریبا 2 برابر درآمد سری آ ایتالیاست.

* حق پخش در بوندسلیگا و لیگ برتر انگلیس
اگر چه بوندسلیگا در بین 5 لیگ معتبر اروپایی، با 541 میلیون یورو کمترین درآمد را از فروش حق پخش دارد اما 54 درصد در زمینه حق پخش داخلی افزایش پیدا کرده است که این رقم در لیگ برتر انگلیس 63 درصد است. در انگلیس فروش حقوق پخش به صورت متمرکز صورت می گیرد. مخالفین بازاریابی متمرکز همواره درآمد بالاتر برای باشگاهها را به عنوان دلیل اصلی برتری بازاریابی غیر متمرکز مطرح می کنند، اما لیگ برتر انگلیس با وجود فروش متمرکز، بالاترین درآمد را در جهان دارد.

بوندس لیگا نیز همانند لیگ برتر انگلیس حقوق پخش تلویزیونی مسابقات خود را به صورت متمرکز می فروشد و سازمان لیگ آلمان که برگزار کننده بوندس لیگای اول و دوم است، این درآمد را میان 36 باشگاه دو لیگ توزیع می کند. اما تفاوت عمده بوندس لیگا با لیگ برتر انگلیس در فروش بازی ها به شبکه های پولی و عمومی است.

از سال 2015 درآمد بوندسلیگا از حق پخش تلویزیونی به 674 میلیون یورو در هر فصل خواهد رسید. همواره به خاطر نبود رقابت در بازار تلویزیون های پولی در آلمان این حق پخش پائین بوده است و دلیل این افزایش رقابت شرکت دویچ تلکام (Deutsche Telekom) در حال رقابت با شرکت اسکای دویچلند (Sky Deutschland) است و رقابت این دو شبکه باعث افزایش هزینه شده است.

* میزان درآمد رئال و بارسلونا از حق پخش در اسپانیا
لالیگای اسپانیا با درآمد 780 میلیون یورویی در مکان سوم قرار می گیرد که این رقم 70 میلیون یورو بیشتر از 710 میلیون یوری لیگ فرانسه است. لیگ اسپانیا تنها لیگ در جمع 5 لیگ معتبر است که حق پخش را یک‌جا و به صورت جمعی نمی فروشد.

رئال مادرید و بارسلونا به عنوان دو باشگاه بزرگ اسپانیا بیشترین حق پخش را در کشور نصیب خود می کنند که رئال با 178.4 میلیون یورو یعنی 3 میلیون بیشتر از بارسلونا در رده بالاتر قرار دارد. این پول شامل حق پخش لیگ داخلی و لیگ قهرمانان اروپا می شود که به خاطر بازی های خوبی که این دو تیم در سال‌های اخیر داشته اند افزایش پیدا کرده و دو تیم منفعت بیشتری برده اند.

قوانین جدیدی از سوی یوفا در زمینه هزینه تیم‌ها تصویب شده که بر اساس آن باشگاه های فوتبال بر اساس رده‌بندی خود می توانند هزینه کنند و تیمی که در رنکینگ پائین‌تری است نمی تواند هزینه ای بیشتر از یک تیم درجه یک انجام دهد. برای مثال مجموع درآمد رئال مادرید در فصل 12-2011 که یکی از بهترین تیم ها بوده 512.6 میلیون یورو بوده است.

* گردش مالی برابر استعدادها
یک کارشناس اروپایی می گوید: یک تیم خوب می تواند با فروش حق پخش بازی‌هایش درآمد بالایی کسب کند. فروش کامل به یک‌جا هم سود خود را دارد. برای مثال منچستریونایتد در بخش فروش تلویزیونی 20 میلیون پوند بیشتر از درآمد 40 میلیون پوندی تیم کوئینز پارک رنجرز به دست آورد.
همچنین بر اساس یک گزارش معتبر، تیم های یوونتوس و میلان به ترتیب با 154 میلیون و 124 میلیون یورو حاصل از فروش حق پخش تلویزیون در رده سوم و چهارم باشگاهها قرار گرفتند.

منچستریونایتد که در حال حاضر در میان تیم‌های انگلیسی بیشترین درآمد را دارد در فصل گذشته 108 میلیون یورو درآمد داشت که این قم یک میلیون بیشتر از درآمد چلسی از رقابت های اروپایی بود.

10 تیم برتر فصل 13-2012 از نظر درآمد تلویزیونی

1-    رئال مادرید با 178 میلیون یورو
2-    بارسلونا با 175 میلیون یورو
3-    یوونتوس با 154 میلیون یورو
4-    آث میلان با 124 میلیون یورو
5-    منچستریونایتد با 108 میلیون یورو
6-    چلسی با 107 میلیون یورو
7-    آرسنال با 99 میلیون یورو
8-    منچسترسیتی با 98 میلیون یورو
9-    بایرن مونیخ با 92 میلیون یورو
10-    پاریسن ژرمن با 89 میلیون یورو